Toraja's, drijvend dorp en fietsen door sawa's

Rantepao ligt op 10 uur rijden van Makassar en het gebied rondom deze stad wordt Toraja-land genoemd. Hier woont de Toraja bevolking die bekend staat om eeuwenoude, bijzondere ceremonies en begrafenisrituelen. We gaan dan ook een dag met gids (Gibson) op pad om deze bevolkingsgroep te leren kennen. We hebben geluk want we beginnen met een bezoek aan de wekelijkse markt. Elke week vindt de markt plaats op een andere dag en toevallig komt het precies uit op onze ene dag in Rantepao. Dit is geen markt zoals wij dat in Nederland kennen met kaas, noten en kleding. Dit is een Toraja-markt en hier (ver)koopt men met name buffels. Dit vraagt om wat extra informatie :-) Wanneer een Toraja overlijdt, ligt het lichaam vaak nog maanden danwel jaren in huis, bij de familie. Zo kan er gespaard worden voor een grote begrafenisceremonie. Iets wat heel belangrijk is want de Toraja's geloven dat een ziel na het overlijden naar het paradijs gaat. En hoe beter de begrafenis, hoe fijner haar of zijn leven in het paradijs zal zijn. Wat maakt een begrafenis goed? Het offeren van dieren speelt hierin een grote rol. Ook tijdens het leven van de Toraja betekent hoe meer buffels, hoe meer aanzien. Dus hoe meer buffels er meegaan met de ziel naar het paradijs, hoe meer aanzien in het hiernamaals. Maar, buffels zijn duur. Met name de wit-zwarte buffels met knalblauwe ogen, niet voor niets bekend als de Mercedes-buffel. Ook 'gewone' buffels kosten veel geld en daarom wordt er soms jaren gespaard voor een begrafenis. Als de begrafenis eenmaal plaats kan vinden is het feest: eindelijk kan de gehele familie vaarwel zeggen tegen de overleden persoon en kan die persoon naar het paradijs. Een week lang wordt er geofferd en gefeest voordat de overledene naar de laatste rustplaats wordt gebracht. Hierover ook meer.

Na het bezoek aan de markt gaan we naar een paar plekken waar de personen worden begraven. De Toraja begraven mensen niet in de grond, maar in bergen. Gaten van 2 bij 2 meter worden gemaakt voor een familiegraf. Voor het gat wordt een deurtje geplaatst wat zorgt voor een bijzonder aanzicht. Daarnaast worden er tau tau's geplaatst: poppen die heel erg lijken op de overleden persoon, soms ook met de echte bril van diegene op. Een tau tau komt niet vaak voor, alleen bij begrafenissen waar meer dan 25 buffels worden geofferd. Elk jaar komt de familie de kleding van de tau tau vernieuwen. Aangezien de poppen hoog in de bergwand worden geplaatst is dit (met behulp van bamboeladders) een hele onderneming. Op een andere plek bezoeken we twee grotten, die door een nauwe gang met elkaar verbonden zijn. Zo zien wij hoe een begraafplaats er van de binnenkant uitziet: houten kisten, offertjes in de vorm van bijvoorbeeld flesjes water en skeletten, heel veel skeletten. De kisten zijn vaak open en om te voorkomen dat mensen zelf aan de botten gaan zitten (helaas weten sommige mensen de plekken niet met respect te bezoeken) liggen er hier en daar schedels. Elke Toraja wordt op deze manier begraven, behalve de baby's. Wanneer een kindje overlijdt voordat hij of zij tanden heeft gekregen, wordt het kindje als heilig beschouwd. Het kan dan nog niet praten en dus nog niets fout hebben gedaan. Dan wordt de baby in foetushouding geplaatst in een boom. Ook voor dit gemaakte gat wordt een deurtje geplaatst. De boom wordt zo de nieuwe moeder van de baby en de vloeistof uit de boom wordt gezien als de melk. De baby groeit met de boom de hoogte in en bereikt op die manier het paradijs.

Naast deze volgens ons indrukwekkende plekken wandelen we ook door een traditioneel Toraja-dorp. Huizen worden hier gebouwd met een dak in de vorm van een schip, omdat de voorouders zeelieden waren. Ook de rijstschuren zijn uniek: met alleen de kleuren rood, wit, geel en zwart (allemaal ingekleurd met natuurlijk materiaal) staat de schuur hoog boven de grond op grote, ronde palen. Het dak in de vorm van een schip is gemaakt met bamboe. Voorop de huizen en schuren worden twee hanen afgebeeld. De ene haan staat op de zon en de andere op de maan. Toraja's leven namelijk niet op de klok, maar op het kraaien van de haan. Voorop de huizen hangen daarnaast ook de horens van de geofferde buffels. Ook dit dorp is weer een unieke plek om te bekijken, met natuurlijk een eigen "begrafenisberg" achter het dorp.

Voor degene die willen googelen om zo foto's te zien (het uploaden van onze camera-foto's kan hier niet) de plaatsen die wij hebben bezocht zijn: Lemo, Londa, Kete Kesu en de babyboom heet Bori.

De volgende dag rijden we van Rantepao in zo'n 6 uur naar Sengkang. Dit dorp ligt aan het Tempemeer waar wij een boottocht maken in een kano. Het grote meer is bedekt met waterlelies en wanneer wij daardoor heen varen vliegen er allerlei vogels op: erg leuk om te zien! We varen langs vissers en drijvende huizen en gaan aan boord bij een huisje voor thee en gebakken banaan (daarvan heeft men - en daardoor wij ook - hier meer dan genoeg). Het is een bijzondere dag vandaag voor de bewoonster van het huis want ze is aan het verhuizen. Doordat er veel regenval is geweest de afgelopen dagen is het water hoog genoeg om het huisje iets dichterbij het dorp te brengen. Met aan beide kanten motorbootjes wordt er afwisselend naar links en rechts gevaren. Zo'n tiental mannen heeft het er druk mee en terwijl de zon ondergaat worden er bamboepalen in de grond geslagen, door de waterplanten heen voor stevigheid. Het huisje heeft voorlopig weer een vaste plek gekregen. Het wordt steeds donkerder en wij varen terug naar het dorp aan de rand van het meer, waar ons hotel is. In de verte bliksemt het en de dieren van het meer (lees ontelbaar veel grote sprinkhanen) komen tot leven. Tot vooral mijn (Tamara's) ongenoegen zitten er veel in en op de boot. Snel een sjaal omgewikkeld (wat men niet voelt, is er niet ;-)) en met verstand op nul hard geduimd dat de boottocht snel voorbij is. Vooral omdat Martijn, die achter mij zit, met takjes in m'n nek zit te irriteren, terwijl de camera aanstaat. Voor de filmpjes moeten jullie nog even geduld hebben.

De dag erop zijn we van Sengkang naar Malino gereden, een rit van ongeveer 7 uur. Een route langs hoog gelegen bergdorpen, uitgestrekte rijstvelden en plantages van onder andere tomaat, peper, kool, papaya, pinda's, suiker en wortels. Werkelijk alles groeit hier: you name it, we got it! De accommodatie waar wij aan het einde van de dag aankomen is een waar paradijsje. Midden in de rijstvelden ligt onze bungalow, traditioneel ingericht en van alle gemakken voorzien. Windlichten zorgen voor ontspannende klingelmuziek en ons terras met lounge-set nodig uit tot het doen van werkelijk helemaal niets. Toch, we zouden geen echte Hollanders zijn als we in deze omgeving niet even op de fiets stappen. De volgende ochtend neemt onze gids Sandy ons mee de rijstvelden in, dwars door kleine dorpen heen. Hier komen weinig toeristen (net als op het eiland Sulawesi in het algemeen) en we worden dan ook vrolijk begroet vanuit bijna ieder huis. Onderweg stoppen we bij een schooltje waar we de kinderen hebben geleerd hoe onze namen gespeld worden en waar zij ons laten horen hoe "if you're happy and you know it clap your hands" klinkt in het Indonesisch. Daarna geluncht bij mensen thuis en terug naar onze bungalow. Tijd om de reisblog bij te werken en een handwasje te draaien. We zitten nu op ons terras. Windmolentjes draaien, vogels fluiten, kikkers kwaken, in de verte horen we een moskee-gebed, de wolken vullen langzaam het dal en 'onze' rijstplantjes wapperen in de wind. Rust...